RIP

“Under pressure. Zo’n geniaal nummer. Krijg het niet uit mijn hoofd - vind het zo erg! Heb vanochtend keihard zitten meeblèren in de auto,” klinkt het bij het koffieapparaat.

---

Het breaking news komt maandagochtend via de NOS app binnen. Vervolgens staat het Groninger museum internationaal op de kaart en passen radio en TV hun programmering aan. Kranten puilen uit en maken een special over de veelzijdige David Bowie. Vanzelfsprekend melden ‘experts’ zich ook. De oudejaarsconference schiet door mijn hoofd: hoe zou het zitten met de beschikbaarheid van Herman Finkers? 

En niet op de laatste plek laten fans - van alle leeftijden - zich horen. Voor hen is een tijdperk ten einde gekomen. Een intensieve periode waarin zij een speciale (parasociale) relatie aangingen met ‘hun’ Bowie. Natuurlijk een volkomen onevenwichtige verbintenis: een fan zuigt elk nieuwtje op, voor een idool zijn het vreemdelingen. De bewonderaars noemen al snel alleen nog de voornaam van hun zogenoemde 'intimate stranger', iedereen weet dan toch wel om wie het gaat? 

Bij elke fan begint het met sympathie, daarna komen empathie en identificatie. Die laatste stap kan doorschieten naar een obsessie als de grens tussen fictie en realiteit vervaagt. Hoewel vrouwen zich net wat vaker dan mannen overgeven aan een artiest (evolutionair prima te verklaren: dames worden gegrepen door de lokroep van mannelijke zangers) is generaliseren niet mogelijk. De grap is namelijk dat iedereen een idool heeft - alle theorieën ten spijt dat het alleen mensen zijn met een laag zelfbeeld, een positief mensbeeld of met een hoge score op de introversie en intuïtie. Mensen willen graag ergens tegenop kijken en iemand imiteren. Volgen zit simpelweg in ons verankerd. Niet voor niets zijn er oneindig veel cursussen en boeken over leiderschap: met ons volgerschap zit het wel snor. 

​De mens heeft een referentiekader en houvast nodig om een eigen identiteit en stijl te ontwikkelen. Zoals het Freud het al formuleerde: “de mens is een driftmatig, gepassioneerd wezen dat streeft naar vereniging en hereniging met iets of iemand als voorbeeld.” Zijn dit eerst de ouders, vrienden nemen deze rol al snel over en daarna onbekenden. Logischerwijs zwakt deze behoefte na je 25e af. Maar verdwijnen doet het nooit.

Soms dichten wij een voorbeeldfiguur dan ook nog goddelijke kenmerken toe. Maar onsterfelijk is hij niet. David schittert en zingt tot het einde. His last dance -  himself - under pressure.